ÖZET:
- Uyuşmazlık; davalı işveren tarafından FETÖ ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle sözleşmesinin askıya alındığı bildirilen davacının yeniden göreve başlatılması üzerine, görevden uzaklaştırılması sebebiyle fiilen çalışmadığı 22.09.2016-19.03.2018 tarihleri arasındaki döneme ait ücret ve toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarının ödenip ödenemeyeceği noktasında toplanmaktadır.
- Davacının FETÖ ile bağlantılı bulunmadığı ortaya çıktığına göre ... sözleşmesinin ... taraflı askıya alınması, 6098 sayılı Kanun'un 408 inci maddesi kapsamında işverenin temerrüde düşmesine neden olmuştur. Bu durumda anılan madde uyarınca, davacının çalıştırılmadığı süreye ait ücret ve diğer haklarını talep edebilmesi mümkündür.
- 6098 sayılı Kanun'un 408 inci maddesine göre işçinin davalı işveren nezdinde çalışmadığı 22.09.2016-19.03.2018 tarihleri arasındaki sürede, yapmaktan kurtulduğu giderler ile başka bir ... yaparak kazandığı veya kazanmaktan bilerek kaçındığı yararların hesaplanacak alacak tutarlarından indirilmesi gerekeceği de değerlendirilerek işin esasına girilmeli, sonucuna göre karar verilmelidir.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
Esas : 2022/11715
Karar : 2022/14621
Tarih : 09.11.2022
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalı bünyesinde çalışmakta iken Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle 21.09.2016 tarihinde ... Cumhuriyet Başsavcılığına şikâyette bulunulduğunu ve açılan soruşturma nedeniyle 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (667 sayılı KHK) kapsamında ... sözleşmesinin 22.09.2016 tarihinde askıya alındığını, yapılan soruşturma sonucunda 29.01.2018 tarihinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi üzerine de askı durumu sonlandırılarak 19.03.2018 tarihinden itibaren çalışmasına devam ettiğini, 675 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin (675 sayılı KHK) "Göreve iade edilen kamu görevlileri" başlıklı 3 üncü maddesi gereğince çıkarıldığı tarihten göreve başladığı tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal haklarının talep edilmesine rağmen müvekkiline ödenmediğini ileri sürerek 22.09.2016-19.03.2018 tarihleri arasındaki askı dönemine ilişkin ücret alacakları ile toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının ... sözleşmesinin 667 sayılı KHK kapsamında 22.09.2016 tarihinde askıya alındığını, bunda müvekkili Belediyenin kusuru veya kusursuz sorumluluğu bulunmadığını, ... Cumhuriyet Başsavcılığınca kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi üzerine de Çiğli Belediyesi Olağanüstü Hal Yardımcı Komisyonunun 01.03.2018 tarih ve 2018/01 sayılı kararı ile askı uygulamasının kaldırılmasına ve davacının işe başlatılmasına oy birliği ile karar verilerek yeniden işe başlatıldığını, olağanüstü hal döneminde yayımlanan kanun hükmünde kararnameler gereğince ... sözleşmesi askıya alınıp da tekrar işe başlatılanlar hakkında ... sözleşmesinin askıya alındığı tarihten tekrar işe başladıkları tarihe kadar geçen süre için geriye dönük olarak haklarını alabileceklerine ilişkin yasal düzenleme bulunmadığı gibi askı döneminde ücret ve sosyal haklara da hak kazanılamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
667 sayılı KHK, olağanüstü hal kapsamında bazı tedbirlerin alınması amacıyla Cumhurbaşkanlığı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulunca 22.07.2016 tarihinde kararlaştırılmıştır. Bu KHK'nin amacı ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hal kapsamında darbe teşebbüsü ve terörle mücadele çerçevesinde alınması zaruri olan tedbirlerin alınmasıdır. Bu KHK kapsamında terör örgütüyle ilişkisi bulunduğu belirlenen bazı kurum ve kuruluşların kapatılmasına, yargı mensuplarıyla ilgili bazı tedbirlerin alınmasına, kamu görevlilerine ilişkin bazı tedbirlerin alınmasına karar verilmiştir. Bu KHK'nin 4/1-f maddesi uyarınca kamu kurumlarında işçi statüsünde istihdam edilen personellerin işten çıkartılabileceği kabul edilmiştir. Bu KHK'da kamu kurumunda çalışan işçilerin veya diğer personellerin ... akitlerinin askıya alınabileceği şeklinde bir düzenleme bulunmamaktadır.
Somut olayda, davacının ... akdinin FETÖ/PDY terör örgütüne üye olması nedeniyle 667 sayılı KHK uyarınca askıya alındığı, davacı ve davalının dava ve cevap dilekçelerinde beyan edilmiştir. Davacının ... akdi, taraf beyanlarına göre soruşturma süresi olan 22.09.2016-19.03.2018 tarihleri arasında askıya alınmıştır. Yani 1 yıl 6 ay kadar davacı, davalı işyerinde çalıştırılmamıştır.
Davacının 1 yıl 6 ay kadar uzun bir süre çalıştırılmaması, çalıştırılmamanın geçici olması koşuluna uymamaktadır. Dolayısıyla ... bu davaya konu olayda çalıştırmamanın geçici olması koşulunun oluşmadığı anlaşılmaktadır. Her ne kadar taraflar ... akdinin askıya alındığını belirtmiş olsalar da ... akdinin askıya alınması koşulları bulunmadığından davacının ... akdinin askıya alınması söz konusu değildir. Ayrıca KHK'da da ... akdinin askıya alınmasına ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır.
Tüm bu nedenlerle ... akdinin askıya alınması için gerekli yasal koşullar oluşmadığından ve ilgili KHK'da da ... akdinin askıya alınabileceği düzenlenmediğinden davacının ... akdinin askıya alınmadığı ve işveren tarafından feshedildiği sonuç ve kanaatine varılmıştır. ... akdinin işveren tarafından sona erdirildiği kabul edildiğinden davacının ücret ve diğer sosyal hak talebinin kabulü hukuken mümkün değildir.
Dikkat edilirse davacının durumunun ücretsiz izin ile ilgili uygulamalara benzediği ve Yargıtay kararlarına göre de ücretsiz izin uygulamasının ... akdi feshi sayıldığı görülmüştür. Zaten davacı işçinin de Karşıyaka 1. ... Mahkemesinde 2016/389 E.sayılı işe iade davasını açması da bu durumu doğrulamaktadır. Davacı da işe iade davası açtığına göre bunun bir ... akdi feshi olduğunu ve bunun bu şekilde kabul edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
Ayrıca tarafların davacının ... akdinin askıda olduğuna ilişkin beyanı kabul edilse dahi ücret, fiilen çalışılan zaman için istenebilir, dolayısıyla davacının fiilen çalışmadığı döneme ilişkin olarak ücret talep edemeyeceği Yargıtay'ın istikrar kazanmış kararlarıyla kabul edilmiştir. Bu nedenle de davacının ücret alacağının reddi gerekmektedir. Aynı şekilde davaya konu sosyal haklarda davacının fiilen çalıştığı dönemde istenebilecek haklardan olup, davacı fiilen çalışmadığı için bu sosyal haklara da hak kazanmamıştır.
..." gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davacı işini yapmaya her zaman hazır olduğu hâlde ... sözleşmesine davalı tarafından askı işlemi uygulandığını, dolayısıyla fiilen çalışmama olgusunun da davacıdan kaynaklanmadığını, ... sözleşmesinin Mahkeme gerekçesindeki gibi askıya alındığını değil de feshedildiğini kabul etmenin gerçeğe ve hakkaniyete aykırı olduğunu, müvekkilinin askı süresi sonlandırılarak hâlen davalı Belediyede çalıştığının da bir gerçek olduğunu, davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Taraflar arasında görülen Karşıyaka 1. ... Mahkemesine ait 2016/389 Esas, 2017/44 Karar sayılı kesinleşen kararda davacının 667 sayılı KHK'nun 4.maddesi gereğince olağanüstü hal kapsamında açığa alındığı, ... akdinin feshedilmediği, fesih olmadığı için de işe iade davası şartlarının oluşmadığı, ... akdinin feshi kabul edilse dahi 667 sayılı KHK'nin 4.maddesi uyarınca yapılan işlemler nedeniyle dava açılamayacağından dava şartı yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir. Kesinleşen karar içeriğinde taraflar arasındaki ... akdinin feshedilmediği, askıya alındığı kabul edilmiştir. Her ne kadar 667 sayılı KHK'nin 4.maddesinde ... akdinin askıya alınacağına dair bir düzenleme bulunmasa da kesinleşen hüküm dikkate alındığında taraflar arasındaki ... akdinin askıda olduğunun kabulü gerekir. ... akdinin askıda olduğu kabul edildiğinde askı süresince fiilen bir çalışma olmadığı için işveren tarafından ücret ve sosyal hakların ödenmesi zorunluluğu da bulunmamaktadır. Bu yönüyle yerel mahkemenin gerekçeli kararının son paragrafında yer alan gerekçe doğrultusunda verilen davanın reddine dair karar dosya kapsamına uygun olduğundan davacı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermek gerekmiştir.
..." gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; davalı işveren tarafından FETÖ ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle ... sözleşmesinin askıya alındığı bildirilen davacının yeniden göreve başlatılması üzerine, görevden uzaklaştırılması sebebiyle fiilen çalışmadığı 22.09.2016-19.03.2018 tarihleri arasındaki döneme ait ücret ve toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarının ödenip ödenemeyeceği noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun "Ücret ve ücretin ödenmesi" kenar başlıklı 32 nci maddesinin ilk fıkrası şöyledir:
" Genel anlamda ücret bir kimseye bir ... karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.
..."
3. 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) "a. İşverenin temerrüdü hâlinde" başlıklı 408 inci maddesi şu şekildedir:
"İşveren, işgörme ediminin yerine getirilmesini kusuruyla engellerse veya edimi kabulde temerrüde düşerse, işçiye ücretini ödemekle yükümlü olup, işçiden bu edimini daha sonra yerine getirmesini isteyemez. Ancak, işçinin bu engelleme sebebiyle yapmaktan kurtulduğu giderler ile başka bir ... yaparak kazandığı veya kazanmaktan bilerek kaçındığı yararlar ücretinden indirilir."
4. 667 sayılı KHK'nın 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi aşağıda yazılı şekildedir:
"14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 3 üncü maddesinde belirtilenler hariç diğer mevzuata tabi her türlü kadro, pozisyon ve statüde (işçi dahil) istihdam edilen personel, ilgili kurum veya kuruluşun en üst yöneticisi başkanlığında bağlı, ilgili veya ilişkili bakan tarafından oluşturulan kurulun teklifi üzerine ilgisine göre ilgili bakan onayıyla kamu görevinden çıkarılır."
5. 667 sayılı KHK'nın 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi şöyledir:
"Bir bakanlığa bağlı, ilgili veya ilişkili olmayan diğer kurumlarda her türlü kadro, pozisyon ve statüde (işçi dahil) istihdam edilen personel, birim amirinin teklifi üzerine atamaya yetkili amirin onayıyla kamu görevinden çıkarılır."
6. 692 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin "İade hükümleri" başlıklı 2 nci maddesi şu şekildedir:
" (1) Ekli (2) sayılı listede yer alan kamu görevlileri, ilgili kanun hükmünde kararnamenin eki listelerin ilgili sıralarından çıkarılmıştır.
(2) İlgili kanun hükmünde kararname hükümleri, birinci fıkrada belirtilen kişiler bakımından tüm hüküm ve sonuçlarıyla birlikte ilgili kanun hükmünde kararnamenin yayımı tarihinden geçerli olmak üzere ortadan kalkmış sayılır.Söz konusu personelden bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren on gün içerisinde göreve başlamayanlar çekilmiş sayılır. Bu kapsamda göreve başlayanlara, kamu görevinden çıkarıldıkları tarihten göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları ödenir. Bu kişiler,kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamaz. Bu personelin görevlerine iadesi, kamu görevinden çıkarıldıkları tarihte bulundukları yöneticilik görevi dışında öğrenim durumları ve kazanılmış hak aylık derecelerine uygun kadro ve pozisyonlara atanmak suretiyle de yerine getirilebilir. Bu maddeye ilişkin işlemler ilgili bakanlık ve kurumlar tarafından yürütülür."
3. Değerlendirme
1.Davalı işveren tarafından, FETÖ ile bağlantılı olduğu şüphesiyle davacıya ... sözleşmesinin askıya alındığı 22.09.2016 tarihinde bildirilmiştir. Davacı, FETÖ ile bağlantılı olmadığının tespit edilmesi üzerine 19.03.2018 tarihinde yeniden işe başlatılmıştır.
2. Davacının FETÖ ile bağlantılı bulunmadığı ortaya çıktığına göre ... sözleşmesinin ... taraflı askıya alınması, 6098 sayılı Kanun'un 408 inci maddesi kapsamında işverenin temerrüde düşmesine neden olmuştur. Bu durumda anılan madde uyarınca, davacının çalıştırılmadığı süreye ait ücret ve diğer haklarını talep edebilmesi mümkündür.
3. Diğer yandan 692 sayılı KHK'nın 2 nci maddesinin birinci fıkrasında, Ekli (2) sayılı listede yer alan kamu görevlilerinin ilgili kanun hükmünde kararnamenin eki listelerin ilgili sıralarından çıkarıldığı açıklanmıştır. Ekli (2) sayılı listedeki kamu görevlileri arasında işçilerin de bulunduğu görülmektedir. FETÖ bağlantısı şüphesi ile çıkartılan; ancak 692 sayılı KHK'nın 2 nci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında tekrar işe başlatılan bu kamu görevlilerine (işçi dâhil), kamu görevinden çıkarıldıkları tarihten göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları belirtilen madde uyarınca ödenmiştir. Bu husus da dikkate alındığında; ... sözleşmesi ... taraflı olarak askıya alınan işçi bakımından 6098 sayılı Kanun'un 408 inci maddesinde düzenlenen işveren temerrüdü hükümlerinin uygulanmasında hukuka aykırı bir yön olmadığı değerlendirilmiştir.
4. Hâl böyle olunca 6098 sayılı Kanun'un 408 inci maddesine göre işçinin davalı işveren nezdinde çalışmadığı 22.09.2016-19.03.2018 tarihleri arasındaki sürede, yapmaktan kurtulduğu giderler ile başka bir ... yaparak kazandığı veya kazanmaktan bilerek kaçındığı yararların hesaplanacak alacak tutarlarından indirilmesi gerekeceği de değerlendirilerek işin esasına girilmeli, sonucuna göre karar verilmelidir. Belirtilen husus dikkate alınmadan karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder